Kocaeli Üniversitesi 1992’ de çıkarılan 3837 sayılı yasa ile kurulmuştur. 17 Ağustos 1999 Depremi’ nden önce eğitim-öğretim hizmetini, 15 değişik yörede bulunan ve toplam alanı 650.000 2 olan yerleşkelerinde, 9 Fakülte, 3 Enstitü, 12 Meslek Yüksekokulu’ nda öğrenim yapan 20.000 öğrenci ve 1.150 öğretim elemanı ile sürdürmekteydi. Yüzyılın felaketi olarak nitelenen 17 Ağustos Depremi’nde üniversitenin maddi varlığının yaklaşık % 75’ i yitirildi. Söz konusu büyük kayba karşın, 1999-2000 eğitim-öğretim yılını yalnızca bir aylık gecikmeyle başlatan Kocaeli Üniversitesi, eğitim-öğretim etkinliğini bir süre çadır, prefabrik yapı ve hızla onarılan binalarda sürdürmüştür.

Üniversite;

*11 Fakülte, 6 Yüksekokul, 1 Devlet Konservatuarı, 3 Enstitü, 12 Araştırma Merkezi, 12 Araştırma Birimi 20 Meslek *Yüksekokulu ve 60.080 (Eylül 2010) öğrencisi ile eğitim öğretimine devam etmektedir.
*Türkiye’de bir üniversite yerleşkesinin tamamı ilk defa projelendirilmiş, ilk 4 yılda açılışı yapılmış ve 8 yıl içinde bitirilmiştir.
*Üniversitemizde ısıtma, sulama ve havalandırma gibi cihazlar otomasyona bağlı olup, yerleşke dışından da kumanda edilebilmektedir.
*Umuttepe Yerleşkesi otomatik bahçe sulama sistemine sahiptir.
*Türkiye’de ilk defa bizim üniversitemizde bir arıtma tesisi kurulmuştur.
*Umuttepe Yerleşkesi’nin 800 dönümlük arazisi sit alanı içine girmektedir ve yakında burada arkeolojik çalışmalar başlayacaktır (Umuttepe Yerleşkesinin toplam alanı 6500 dönümdür. Sit alanı içerisine giren bölümde herhangi bir yapılaşma söz konusu değildir).
*Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi depreme dayanıklı olarak yapılmış ve binada 250 sismik izolatör ve 2500 amortisör kullanılmıştır.
*Türkiye’deki Kredi Yurtlar Kurumu yurtlarıUmuttepe yerleşkesi içinde bulunmaktadır.
*Umuttepe Yerleşkesi’ndeki sanat eserleri Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel bölümü tarafından uluslararası yarışmalar için yapılmıştır.
*Umuttepe yerleşkemizdeki Atatürk Anıtı Güzel Sanatlar Fakültesi öğretim üyelerinden Yrd.Doç. Nevzat Atalay tarafından planlanarak altı ay içinde bitirilmiştir. Ayrıca dekorasyon çalışmaları aynı fakülte tarafından yürütülmektedir.
*Karamürsel’de Barbaros Denizcilik Yüksek Okulu kurulmuştur. Böylece Karamürsel’deki okul sayımız 4’e yükselmiştir.
*Erasmus öğrencileri ve Öğretim Üyeleri için Anıtpark ve Umuttepe Yerleşkesi’nde misafirhanemiz mevcuttur.