Ankara Ulus Meydanı’ndaki Ulus Cumhuriyet Anıtı, Yenigün Gazetesi’nin öncülüğünde Türk halkı tarafından yaptırılmıştır. Türk hükümetince açılan uluslararası yarışmanın birincisi Avusturyalı sanatçı Heinrich Krippel’e (1883-1945) 1925 yılında sipariş edilmiş, Viyana’da Birleşik Maden İşletmeleri (Vereinigte Metallwerke)’nde döktürülen heykel, 24 Kasım 1927’de bir törenle Sümerbank Binası önündeki meydana dikilmiş ve meydanın genişletilmesi sırasında ilk yeri değiştirilerek bugünkü yerine taşınmıştır.

Ön ve arka düzlemde yer alan figürler arasına yerleştirilmiş ana kaidede, asker giysileri içindeki Atatürk, Sakarya adlı atı üzerinde gösterilmiştir. Kaide üzerindeki kabartmalarda Türk halkının kökeni, kazandığı Kurtuluş Savaşı, Atatürk’ün Ankara’ya gelişi gibi konular anlatılmıştır. Yeni Gün adıyla da bilinen anıtın dört yanında, taş kaideler üzerinde bronz dökümden dört figür bulunur. Bunların ikisi ülkesini koruyan ve gözeten Türk askeri, Mehmetçik’i; diğer ikisi ise Türk kadınını, halk arasında ulusal dayanışmanın kahramanı “Kara Fatma” olarak bilinen mermi taşıyan kadın anayı simgeler.

Ankara Ulus Cumhuriyet Anıtı da, Kızılay’daki Güven Anıtı gibi çevreyle olan oransal ilişkinin bozulması, özellikle Ulus’a yapılan Emek İşhanı’nın etkisiyle, bir zamanların “büyük” anıtı olma özelliğini kaybetmiştir .